Florence Knoll żyła 101 lat i była jedną z najbardziej wpływowych twórczyń w powojennej Ameryce. Architektka, projektantka wnętrz i mebli przeniosła europejski modernizm na grunt amerykański i wyznaczyła standardy w tych zawodach. Dzięki niej mamy dziś biura open space, makiety wnętrz i nowoczesne projektowanie przestrzeni.
Urodzona w 1917 roku w inżynierskiej rodzinie i osierocona w wieku dwunastu lat, Florence Schust dorastała wychowywana przez przyjaciół rodziny w Saginaw w stanie Michigan. Bardzo wcześnie zainteresowała się architekturą. Z tego powodu wybrała Kingswood School for Girls, która była częścią słynnej uczelni Cranbrook Academy of Art. Już tam zauważono jej geniusz projektowy, jako nastolatka potrafiła zaprojektować wnętrze całego domu. Miała styl i charyzmę i szybko została protegowaną przewodniczącego szkoły i fińskiego architekta, Eliela Saarinena (ojca projektanta Eero Saarinena), u którego później studiowała w Cranbrook. Florence spędzała z jego rodziną wakacje w Finlandii, cieszyła się towarzystwem jego znakomitych przyjaciół i nawiązała przyjaźń z synem Eliela, Eero. W Cranbrook zdobyła więc bezcenne kontakty, ale też nauczyła się holistycznego podejścia do projektowania, które stało się podstawą jej późniejszych kreacji przestrzeni i mebli.
Miłość od pierwszego wejrzenia
Dzięki rekomendacjom Saarinena, studia architektoniczne ukończyła w doborowym towarzystwie – była pod opieką Waltera Gropiusa, założyciela szkoły Bauhaus w Niemczech i Marcela Breuera. W Illinois Institute of Technology uczył ją także Ludwig Mies van der Rohe – ostatni dyrektor Bauhausu i gigant współczesnej architektury. Z tak imponującą listą nauczycieli była wręcz skazana na sukces. Architektoniczna edukacja Florence Knoll i głębokie przyjaźnie z architektami i projektantami pomogą jej później wyróżnić markę Knoll na tle innych producentów mebli, co zapewni firmie mocną pozycję w branży.
W 1941 roku Florence przeniosła się do Nowego Jorku, gdzie dwa lata później poznała producenta mebli Hansa Knolla. To była miłość od pierwszego wejrzenia. Niedługo później dzięki umiejętnościom projektowym Florence i żyłce handlowej Hansa stworzyli słynną firmę Knoll. Florence zaprosiła również do współpracy przyjaciół: Eero Saarinena, Harry’ego Bertoia i Miesa van der Rohe.
Wkrótce po założeniu firmy, w 1946 roku pobrali się z Hansem. Uzupełniali się świetnie nie tylko w życiu, ale także w biznesie. Ich wspólnym pragnieniem było nawrócenie Amerykanów na nowoczesne wzornictwo europejskie i odejście od powszechnie uwielbianego stylu Art déco. W domu i w pracy towarzyszył im nieodłączny owczarek staroangielski o imieniu Cartree, który pojawiał się też w kilku reklamach marki. Florence i Knoll byli także pełnoprawnymi partnerami biznesowymi, dzięki temu Florence mogła rozwijać swoje talenty – bezkompromisowa i dążąca do perfekcji, będzie walczyła o miejsce w świecie projektowym zdominowanym przez mężczyzn.
Jednostka planowania
Oboje z Hansem mieli rację, zakładając, że nowoczesna architektura, która powstawała w Ameryce po wojnie, będzie wymagała nowoczesnych mebli – które staną się wizytówką nowoczesnych biur korporacji – symbolu osiągnięć gospodarczych Ameryki. Florence wierna filozofii projektowania Bauhaus, zgodnie z którą meble powinny uzupełniać przestrzeń architektoniczną, a nie z nią konkurować, utworzyła w Knoll oddział Planning Unit – jednostkę planowania. I to była totalna rewolucja. Florence potrafiła projektować przestrzenie w sposób holistyczny – od początku do końca, biorąc pod uwagę przestrzeń, meble i tkaniny. Dział planowania starannie badał każdego klienta, oceniając jego potrzeby, definiując wzorce użytkowania i biorąc pod uwagę firmową specyfikę. Kompleksowe projekty Knoll, oparte były na zasadach modernizmu, precyzyjnie wykonane i wygodniejsze niż tradycyjne mieszkania i biura.
Open-space zamiast klitek
Florence Knoll odeszła od ciężkich, rzeźbionych mahoniowych biurek, zastępując je nowoczesnymi, lżejszymi meblami. Zmieniła też wszechobecną dotychczas formułę biura – biurko ustawione po przekątnej, za nim ustawiony równolegle stół i przeszkloną biblioteczkę – na bardziej dynamiczne aranżacje przestrzenne. Projektowała ściany ze szkła lub marmuru, wbudowywała światła w suficie, stosowała jasne drewniane podłogi. Media opisywały jej Dział Planowania jako „poligon doświadczalny dla grupy młodych projektantów z doświadczeniem architektonicznym i inżynieryjnym, którzy nie chcą iść na kompromis z gustem dyktatorskiej publiczności”.
Jednym z jej najważniejszych pomysłów było wprowadzenie „stacji roboczych na planie otwartym”, które oferowały klientom dużą elastyczność i uwalniały sekretarki z ciemnych, biurowych klitek. Chciała, aby biura stały się przyjaźniejsze, bardziej domowe, mniej opresyjne.
Moodboardy i doświadczenie klienta
Zdefiniowała i rozwinęła wiele współczesnych zadań, jakie ma przed sobą projektant wnętrz. Dopełnianie projektu przestrzeni, branie pod uwagę skali i detali odpowiednich dla wnętrza budynku, rozumienie ludzkich zachowań i sposobu użytkowania przestrzeni w, przyczynianie się do zadowolenia i produktywności pracowników biurowych oraz tworzenie środowisk ułatwiających kontakty międzyludzkie w ramach struktury biznesowej – to wszystko jest dziś podstawą świadomego projektowania.
Zapoczątkowała również powszechną obecnie praktykę projektowania wnętrz, polegającą na wykonywaniu moodboardów i makiet. Plansze przedstawiające plan przestrzeni w mini skali, z dołączonymi próbkami tkanin, drewna i innymi materiałami, powalały klientom lepiej zrozumieć aranżację i walory przestrzeni.
W ten sposób Florence Knoll zmieniła też profesjonalny sposób komunikowania się z klientami. Miała świadomość tego, że tekstury tkanin używane w jej makietach, stanowiły atrakcyjną przeciwwagę dla wymagającego minimalistycznego projektu. Przyjemność z ich oglądania i dotykania tkanin i materiałów stanowiła ważny element prezentacji projektu. Dzięki niej łatwiej jej było przekonać klienta do zaakceptowania całościowej propozycji przestrzennej.
Marka Knoll jest również znana z szerokiej gamy tekstyliów zaprojektowanych przez Florence Knoll. Projektując meble do użytku komercyjnego, Florence potrzebowała tkanin, które wytrzymają próbę czasu. Jej holistyczne podejście zaowocowało także unikalnym stylem salonów wystawowych. Już w latach 50. wiedziała, że trzeba zadbać o doświadczenie klienta.
Ziemniaki i mięso
Jej dział – Planning Unit przekształcił pojęcie „wystroju wnętrz”, często kojarzonego z kobietami w – architekturę przestrzeni, która w latach 50. była niemal wyłącznie domeną mężczyzn. Mimo że oprócz kontaktów, wykształcenia i wiedzy na temat mebli i projektowania wnętrz miała też odwagę być prekursorką i bez wątpienia wpłynęła na nowoczesne rozumienie wnętrzarstwa, to patriarchalny porządek pobrzmiewa smutno w jej wypowiedziach.
W dziale mebli firma Knoll oferowała bowiem projekty europejskich architektów i projektantów-emigrantów, z których firma jest dobrze znana: krzesła Barcelona i Brno autorstwa Miesa van der Rohe; Womb, Grasshoppera i formowane krzesła „#71” Eero Saarinena; krzesło Bertoia, Harry’ego Bertoia; czy krzesła Cesca i Wassily, Marcela Breuera. Florence Knoll widziała, jak zaimplementować te projekty, aby wypełniły lukę na rynku mebli biurowych i używała ich do swoich projektów. Kiedy jednak słynne designerskie krzesła nie odpowiadały potrzebom przestrzennym biura, sama brała się za projektowanie. Prace, które stworzyła – czyste, geometryczne obiekty, które eksponują swoją strukturę – same stały się klasykami. Wtedy jednak mówiła o nich, że są tylko „dodatkami” na talerzu z daniem głównym.
Florence Knoll – skazana na sukes
Florence Marguerite Knoll Bassett (1917-2019) była amerykańską architektką, projektantką wnętrz, projektantką mebli i przedsiębiorczynią, której przypisuje się zrewolucjonizowanie projektowania biur i wprowadzenie modernistycznego designu do wnętrz biurowych.
W 1955 roku Hans Knoll zginął w wypadku samochodowym na Kubie, a Florence Knoll przejęła prowadzenie firmy aż do 1960 roku, kiedy przeszła na emeryturę i została dyrektorem ds. wzornictwa. Całkowicie odeszła z firmy w 1965 roku. Zatrudniała młodych utalentowanych projektantów i sprzedaż stale rosła aż do 1971 roku, kiedy zamknięto Planning Unit. Wbrew sceptykom udowodniła, że biznes nie tylko był kontynuowany po śmierci Hansa, ale też świetnie prosperował. Miała silną wizję marketingową i estetyczną i ogromny wpływ na amerykański nowoczesny design. W 2002 roku została odznaczona Narodowym Medalem Sztuki National Endowment for the Arts za wkład w architekturę i projekt. Zmarła w styczniu 2019 roku w wieku 101 lat.
W 2021 roku Knoll został przejęty za 1,8 miliarda dolarów przez markę Herman Miller. Herman Miller i Knoll mają w portfolio łącznie 19 marek i są obecni w ponad 100 krajach. Oba brandy produkują m.in. ikoniczne meble, Herman Miller fotel Eamsa, zaś Knoll fotele Barcelona Miesa van der Rohe i Wassily Marcela Breuera.
