Zwiedzając Sycylię, koniecznie trzeba zobaczyć budynek poczty (Palazzo delle Poste) w Palermo w awangardowym, futurystycznym stylu z początku XX wieku. W monumentalnym gmachu z oryginalnym wystrojem wnętrz, w którym zachowały się nawet zasłony, do dziś pracują urzędnicy.
Dyktatury nie lubią eksperymentów i podważania tradycyjnych reguł. To dlatego w nazistowskich Niemczech sztukę awangardowych artystów nazywano zdegenerowaną, a stalinizm nie uznawał konstruktywizmu.
Także w Polsce tego typu artystów prześladowano pod zarzutem niespełniania wymogów realizmu socrealistycznego – taki los spotkał m.in. Władysława Strzemińskiego. O dziwo, we Włoszech było trochę inaczej.
Futuryzm, nowoczesny nurt sztuki początku XX wieku, dobrze wpisał się w idee faszyzmu i czołowy włoski futurysta – pisarz Filippo Tommaso Marinetti został powołany do Akademii Królewskiej, a nawet mianowany prezesem włoskiego PEN Clubu. Dlaczego tak się stało? Futuryzm, proklamowany w 1909 roku, czyli na wiele lat przed dyktaturą Benita Mussoliniego (1922–1943), już wtedy głosił potrzebę całkowitego uprzemysłowienia zabytkowych włoskich miast i rozpoczęcia zbrojeń na potrzeby przyszłych wojen. Takie hasła świetnie wpisały się w późniejsze zaangażowanie w propagandę.
Transformacja Włoch w nowoczesne imperium miała więc odbywać się w futurystycznym tempie, razem z technologicznym postępem i najnowszymi wynalazkami. Język futurystycznej sztuki stał się dominujący we włoskiej architekturze tamtych czasów i można odnaleźć go w projektach wieżowców, lotnisk, dzielnic, jak EUR w Rzymie, a nawet całych utopijnych metropolii projektowanych przez Antonia Sant’Elii.
W takich czasach i okolicznościach został zaprojektowany budynek Palazzo delle Poste w dzielnicy Castellamare w Palermo. Jego autorem jest Angiolo Mazzoni (1894–1979), nadworny architekt rządowy tamtego okresu, który zaprojektował wiele budynków w całych Włoszech: dworce kolejowe, budynki pocztowe i wiele innych obiektów użyteczności publicznej. Budowę rozpoczęto w 1929 roku, a uroczyste otwarcie odbyło się 28 października 1934 roku, w obecności ministra komunikacji włoskiego rządu Umberta Puppiniego.
Palazzo delle Poste. Uderzające bogactwo materiałów
Urząd zajmuje powierzchnię 5100 m kw., symetrycznie podzieloną wokół dwóch bocznych dziedzińców. Konstrukcja wykonana jest ze zbrojonego betonu i pokryta szarym marmurem, przywiezionym z sycylijskiej góry Billiemi. Fasada budynku ucieleśnia ideę wspaniałości, siły i mocy współczesności, ale odwołuje się także do starożytnych świątyń grecko-rzymskich. Monumentalną kolumnadę tworzy 10 kolumn o wysokości 30 m każda. Pierwotnie po prawej stronie budynku stał też ogromny marmurowy „fesces”, symbol reżimu, usunięty po drugiej wojnie światowej.
Uderzające bogactwo materiałów przyprawia o zawrót głowy. Wnętrza wykonane są z pięknych polichromatycznych kolorowych marmurów: czerwonego, czarnego, zielonego i żółtego. Podłogi, sufity i ściany wyłożono mozaiką, a poczekalnię, która poprzedza salę konferencyjną – intensywnie niebieskimi kafelkami.
Gabinet dyrektora urzędu zaprojektował Paolo Bevilacqua, który namalował tu także freski ścienne. Ich tematem jest oczywiście komunikacja: konie, pociągi, samoloty, symbole szybkości i postępu. Kanapa, fotele i stoliki zostały wykonane przez firmę Ducrot i podobnie jak zasłony przetrwały pożar, który wybuchł w budynku pod koniec lat 80.
Największe wrażenie robi jednak sala konferencyjna z dziełami futurystycznej malarki Benedetty Cappy Marinetti. „Sintesi delle Comunicazioni” (Synteza komunikacji) to pięć malowideł o wymiarach 2 × 3 m z 1933 i 1934 roku, wykonanych na płótnie temperą i enkaustyką – czyli techniką polegającą na stosowaniu jako spoiwa wosku pszczelego i nakładaniu farb na gorąco na płótnie. Przedstawiają komunikację lądową, morską, powietrzną oraz telegraficzną i radiową w formie futurystycznej wizji, która jednocześnie miała nawiązywać do fresków ze starożytnych Pompejów.
W 2015 roku płótna Benedetty Cappy pojechały do Nowego Jorku na wystawę „Włoski futuryzm: 1909–1944”, zorganizowaną w MoMa z okazji 105. rocznicy narodzin ruchu i upamiętniającą jego najważniejsze eksperymenty i dzieła.
„DA Icons”, a w nim arcydzieła wnętrz i architektury!
Tekst ukazał się w jubileuszowym wydaniu specjalnym „DA Icons”, w którym przedstawiamy arcydzieła architektury europejskiej XX wieku. Nie jest to typowy przewodnik, a raczej wybór kulturowych inspiracji – idealnych na wakacje czy weekendowy wypad. Więcej o tym wydaniu przeczytacie tutaj, a zamówić możecie go w naszym sklepie: tutaj.
