Michael Hansmeyer eksperymentuje z programowaniem i sztuczną inteligencją. Interesują go nowe możliwości, jakie otwierają się nie tylko w dziedzinie projektowania świata, ale także kreowania piękna. BMW właśnie prezentuje trzecią odsłonę projektu artystycznego „BMW Art Club 2022. Przyszłość to sztuka”, której artystą jest właśnie Michael Hansmeyer. Na specjalne zamówienie BMW przygotował 360-stopniową projekcję multimedialną oraz architektoniczną rzeźbę zaprojektowaną przy użyciu sztucznej inteligencji. Jego wystawa „Digital Grotesque” czynna jest w Nowym Teatrze.
– Algorytmy są według mnie narzędziem, które w partnerstwie z człowiekiem jest w stanie pomóc mu zrozumieć siebie, rozpoznać swoje możliwości, a nawet przybliżyć się do uchwycenia natury tak ulotnego pojęcia jak „piękno” – uważa Michael Hansmeyer. Sam siebie określa jako twórcę architektury obliczeniowej (ang. computational architecture). Obszarem jego fascynacji jest rozwój programowania i sztucznych inteligencji. Hansmeyer przekonuje, że synergia rozwoju technologii obliczeniowych i produkcyjnych pozwala obecnie tworzyć architekturę o niewyobrażalnych dotąd formach i niespotykanym poziomie szczegółowości, wywołującą dzięki temu zupełnie nowe wrażenia przestrzenne.
Według niego złożoność i specyfika projektu nie są już dziś przeszkodą w projektowaniu i produkcji. Są to raczej możliwości, które czekają na zbadanie. Aby w pełni wykorzystać te możliwości, architekci nie mogą już rysować za pomocą myszy w programach CAD ani używać prostych metod parametrycznych. Potrzebna jest abstrakcyjna i otwarta metoda – podejście obliczeniowe, które umożliwia wyprowadzenie form architektonicznych z nadzwyczajnej ilości danych i informacji. Algorytmy pozwalają na tworzenie form architektonicznych o złożoności nieosiągalnej dla człowieka, dzięki czemu mogą powstać zaskakujące struktury, powierzchnie i topografie oferujące tysiące unikalnych perspektyw.
Nie do pomyślenia?
Urodzony w 1973 roku twórca należy do pokolenia, które dorastało wraz z gwałtownym rozwojem technologii cyfrowych i popularyzacją technik komputerowych. Hansmeyer łączył zainteresowania artystyczne i humanistyczne z pasją do programowania i kodowania. W latach 90. pracował na Wall Street, opracowując algorytmy wspomagające transakcje prowadzone przez wielkie instytucje finansowe. Jak wspomina, jedyne, co można zobaczyć na koniec dnia takiej pracy, to abstrakcje, liczby na ekranie. Zatęsknił więc za bardziej dotykalnym efektem swoich działań i zaczął studiować architekturę na Uniwersytecie Columbia.
– Architektura jest ściśle związana z inżynierią. Architekci zawsze używają najbardziej zaawansowanych technologii, jakie są dostępne w danym czasie. Jednocześnie wprowadzenie każdej technologicznej innowacji powoduje nie tylko zmiany ilościowe, ale transformuje również sposób, w jaki praktykuje się architekturę. Beton, konstrukcje stalowe, tworzywa sztuczne – każda z tych innowacji poszerzyła wyobraźnię projektantów, stawiając przed nimi pytanie, które nurtuje również mnie: jakie nowe wolności twórcze zdobyliśmy? Czym są rzeczy, które były nieosiągalne wcześniej, a stały się możliwe dzięki innowacjom? – pyta Michael Hansmeyer.
Ogrody jutra
Próbując znaleźć odpowiedź, artysta zajął się kodowaniem i tworzeniem autorskich algorytmów wspomagających projektowanie. W swoich badaniach próbuje wyzwolić się z zagadnienia funkcji i zajmować się formami oraz strukturami w sposób niezależny od tego, czemu mają służyć. Interesuje go, jakie nieznane dotąd formy jesteśmy dziś w stanie wytworzyć. Kwestią jest nie tyle to, co uznajemy za niezbędne czy konieczne, ile to, co jest możliwe – jak daleko można przesunąć granice w projektowaniu, angażując nowe narzędzia oraz odchodząc w czasie eksperymentów nie tylko od funkcji, ale nawet od ograniczeń dyktowanych przez dostępne aktualnie materiały czy technologie budowlane.
Wyjaśniając relację między projektantem a wspomagającymi go algorytmami, Hansmeyer używa metafory pracy w ogrodzie. Twórca zakreśla ramy projektu, nie określając jego szczegółów – inicjuje procesy powstawania form, a potem dogląda ich rozwoju, tak jak ogrodnik pielęgnuje zasadzone rośliny. I podobnie jak w wypadku ogrodu, ma odczynienia z całymi rodzinami i gatunkami, które można ze sobą mieszać i krzyżować.
Cyfrowa grota
Hansmeyer wprowadza w kodowane przez siebie procesy także elementy tzw. samouczenia się maszyn. Na podstawie badań reakcji ludzi na pokazywane im projekty komputery uczą się, na które formy odbiorcy reagują żywiej, które bardziej angażują ich uwagę. W ten sposób są w stanie generować formy, które uznajemy za bardziej interesujące i ostatecznie również piękne. Wielowątkowa praktyka artysty rozgrywa się na przecięciu różnych dyscyplin. Budzi zainteresowanie ludzi sztuki, architektów, ale również matematyków i fizyków.
Przykładem przestrzeni, której zaprojektowanie byłoby niewykonalne bez użycia algorytmów i która bez reszty pochłania widza, jest flagowy projekt Hansmeyera, doskonalony przez niego od lat – nazywa się Digital Grotesque. Artysta pracuje nad każdym jego aspektem – od pisania programów i algorytmów korzystających ze sztucznej inteligencji, przez druk 3D na najwyższym istniejącym poziomie skomplikowania, aż po wymagającą chirurgicznej precyzji pracę rąk, czyli finalne wykończenie instalacji.
Najnowszą odsłonę projektu, stworzoną specjalnie dla „BMW Art Club. Przyszłość to sztuka”, oglądać można od 6 października 2022 roku na wystawie w Nowym Teatrze w Warszawie. Jest to 360-stopniowa projekcja multimedialna oraz architektoniczna rzeźba inspirowana starożytnymi kolumnami i zaprojektowana przy użyciu sztucznej inteligencji.
Michael Hansmeyer
Urodzony w 1973 roku artysta, architekt i programista; mieszka i pracuje w Monachium. Bada i praktykuje innowacyjne możliwości związane z wykorzystaniem algorytmów do generowania i wytwarzania form architektonicznych. Hansmeyer tworzy zarówno formy istniejące w rzeczywistości wirtualnej, jak i instalacje, przestrzenie oraz obiekty architektoniczne wytwarzane za pomocą technik drukowania 3D. Twórczość Hansmeyera, którą artysta określa jako architekturę obliczeniową, można umieścić na przecięciu dziedzin projektowania, sztuk wizualnych i kodowania oraz studiów nad uczeniem maszynowym w kontekście poszukiwań estetycznych. Obecnie jest związany z CAAD (Katedrą Komputerowego Wspomagania Projektowania Architektonicznego) na Wydziale Architektury ETH (Szwajcarskiego Federalnego Instytutu Technologii) w Zurychu.
Mecenas sztuki
„BMW Art Club. Przyszłość to sztuka” to obliczone na wiele lat działania kulturalne inspirowane przez BMW, a realizowane we współpracy z artystami wyznaczającymi nowe ścieżki oraz najważniejszymi polskimi instytucjami kultury. W poprzednich edycjach „BMW Art Club. Przyszłość to sztuka” uczestniczyli Boris Kudlička i Teatr Wielki – Opera Narodowa oraz Witek Orski wraz z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach. Jako mecenas sztuki BMW realizuje innowacyjne projekty artystyczne na całym świecie – ma na koncie współpracę z wiodącymi artystami XX wieku, m.in. Andym Warholem, Jeffem Koonsem i Jenny Holzer.
