Modernistyczna szkoła przez lata służy dzieciom z japońskiej Yawatahamy. W 2004 roku tajfun niszczy budynek. Odbudowany, z szacunkiem do oryginału, przy udziale społeczności zdobywa kolejne nagrody.
Lata 50. Powstaje budynek szkoły, zainspirowany osiągnięciami modernizmu. Przez kilkadziesiąt lat uczą się w nim dzieci, aż do fatalnego w skutkach tajfunu, gdy szkoła zostaje zniszczona. Architekci i mieszkańcy postanawiają jednak, że wspólnymi siłami ją odbudują, zamiast w jej miejsce stawiać nowy obiekt. Dzięki temu Hizuchi Elementary School w miejscowości Yawatahama znów tętni życiem. Już na pierwszy rzut oka odnosi się wrażenie, że budynek w harmonijny i przemyślany sposób został wkomponowany w najbliższe otoczenie. – Widać prostą, drewnianą, geometryczną strukturę, w otoczeniu pagórków i zieleni, z zawieszonym nad wodą balkonem – mówi Weronika Rochacka, historyk sztuki i specjalistka zarządzania designem. I zapewne taki opis doskonale pasowałby do pięknej świątyni w dalekiej Japonii. Okazuje się, że może też odnosić się do budynku o zupełnie innym przeznaczeniu. Bez wątpienia to zasługa architektury inspirowanej osiągnięciami Franka Lloyda Wrighta. Jednak słynny architekt nigdy nie odwiedził Yawatahamy, by stworzyć projekt szkoły. Jego autorem jest mało znany za życia Masatsune Matsumura (żył w latach 1913–1993), który w połowie XX wieku pełnił funkcję architekta miejskiego w tym japońskim mieście. – Gdy nastała moda na „odgrzebywanie” perełek architektury japońskiego modernizmu, jego nazwisko stało się bardziej znane – przyznaje Rochacka.
Szkoła powstała w latach 1956–58. Kilkadziesiąt lat służyła najmłodszym mieszkańcom miasta, aż w 2004 roku miejscowość nawiedził tajfun, który zniszczył budynek. Przez dwa lata zastanawiano się nad dalszym losem szkoły. – Podjęto w końcu decyzję o odbudowie, powołano konsorcjum złożone z architektów, ekspertów, badaczy, ale i przedstawicieli lokalnych społeczności, w tym rodziców dzieci. Wspólnie wypracowano plan odbudowy – wyjaśnia Rochacka.
Budynek w swojej pierwotnej formie nie spełniał współczesnych norm bezpieczeństwa dotyczących np. zagrożeń wywołanych przez trzęsienia ziemi. Specjaliści zajmujący się jego odbudową wzięli pod uwagę wszystkie tego typu wyzwania. Szkołę odrestaurowano w latach 2006–09. Wykorzystano wiele z oryginalnych elementów, które przetrwały kataklizm. Przywrócono pierwotne kolory, natomiast w oknach i korytarzach zastosowano bezpieczne szkło. Dobudowano też nowe skrzydło, wpisujące się w klimat oryginalnego planu. W ten sposób Hizuchi Elementary School stała się pierwszym w Japonii odbudowanym modernistycznym budynkiem z drewna.
Dziś szkoła tętni znów życiem, najmłodsi mogą w niej biegać, uczyć się, bawić i wypoczywać. Jej formę doceniają nie tylko mali użytkownicy, mieszkańcy, ale i eksperci oraz miłośnicy dobrej architektury z całego świata. W zeszłym roku szkoła otrzymała nagrodę przyznaną przez World Monuments Fund.
Zachwyca nie tylko architektoniczny kształt budynku, ale sposób wykorzystania naturalnego światła. Długi, przeszklony korytarz oraz duże okna w przeciwległych klasach, rozświetlają wnętrze. To niezwykłe wpisanie w projekt światła dziennego uderza już w oryginalnych założeniach Matsumury. Pamiętajmy, że w powojennej Japonii elektryczność była ściśle reglamentowana. Nic dziwnego, że racjonalny architekt pomyślał o jak najefektywniejszym wykorzystaniu promieni słońca. Choć teraz elektryczność jest ogólnodostępna, japońska tradycja nakazywała poszanowanie dla oryginalnego pomysłu architekta. – Moglibyśmy sobie tylko życzyć, aby takie podejście było rozpowszechnione w Polsce. Zamiast wyburzać zabytki architektury modernistycznej, ratować je i wykorzystywać na nowe cele – dodaje Rochacka.
