Laureat nagrody Pritzkera – architekt Shigeru Ban pomaga w Polsce uchodźcom w Ukrainy. W byłym supermarkecie w Chełmie zaaranżował system ścianek działowych, aby zapewnić namiastkę komfortu i prywatności.
W marcu 2021 roku Shigeru Ban razem z Bjarke Ingelsem i artystą Olafurem Eliassonem, został powołany jako ekspert do międzynarodowego zespołu osiemnastu specjalistów do tzw. eksperckiego okrągłego stołu w Nowym Europejskim Bauhausie (NEB). Ogłoszony przez przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulę von der Leyen (w orędziu o stanie Unii, w 2020 r.) oraz funkcjonujący w formule think-tanku NEB ma służyć jako platforma do eksperymentowania, łącząc sferę nauki i technologii ze światem sztuki i kultury. Ideą projektu jest wypracowanie nowego modelu życia po pandemii i wsparcie realizacji pakietu inicjatyw politycznych pod hasłem Europejskiego Zielonego Ładu. W grupie ekspertów NEB jest także polski architekt Hubert Trammer, który stał się łącznikiem między Shigeru Banem a Polską. Z jego pomocą Ban przyjechał do Chełma i zaangażował się w pomoc humanitarną.
Ratunkowa rola architektury
Japoński architekt, który wyspecjalizował się w konstrukcjach architektonicznych, przeznaczonych dla ofiar katastrof, pomaga teraz Ukraińcom przebywającym w Polsce. Jego projekt tekturowych konstrukcji działowych tzw. Temporary Paper Partition (TPP) został wymyślony po to, aby uczynić tymczasowe schronienie bardziej znośnym. System był używany pierwotnie na obszarach klęsk żywiołowych w Japonii w celu zapewnienia prywatności ludziom stłoczonym w wielkich halach. Shigeru Ban zyskał już w dziedzinie architektury ratunkowej niemałe doświadczenie – prowadzi bowiem prężnie działającą organizację non-profit Voluntary Architects’ Network (VAN). Pod jej szyldem powstawały już schrony dla ofiar wielkiego trzęsienia ziemi we wschodniej Japonii w 2011 roku, na wypadek trzęsienia ziemi w Kumamoto 2016, na Hokkaido w 2018 roku oraz schrony na ulewne deszcze na południu Kiusiu w 2020 roku.
Shigeru Ban w chełmskim supermarkecie
Projekt wykorzystania TPP w Chełmie architekt na początku koordynował zdalnie, do Polski przyjechał, kiedy prace były już mocno zaawansowane. Prototyp konstrukcji powstał we Wrocławiu z pomocą Jerzego Łątki z Politechniki Wrocławskiej, byłego studenta Bana. Następnie, pod kierownictwem Łątki i Huberta Trammera, halę po supermarkecie Tesco urządzili studenci architektury i wolontariusze. 11 marca zainstalowano 319 modułów z tekturowych rurek, tak aby już kolejnego dnia mogli zamieszkać tu uchodźcy. Przestrzeń dla uchodźców na bazie TPP powstanie także we Wrocławiu a prace nad zastosowaniem systemu trwają też w innych krajach, np. w Czechach, Francji i Słowacji.
Jedyny architekt na świecie, który projektuje budynki z tektury
Shigeru Ban od lat buduje z papieru. W 1990 r. w Odawarze użył 330 tekturowych tub do zbudowania sali koncertowej; następnie w podobny sposób skonstruował bibliotekę i galerię sztuki. Już pięć lat później wykorzystał swój patent na lekką i ekspresową architekturę, projektując osiedle dla ocalałych po trzęsieniu ziemi w Kobe. Tutaj powstał też jego najbardziej znany projekt – kościół z papieru. W 2014 roku Ban został 36. architektem uhonorowanym Nagrodą Pritzkera, najbardziej prestiżowym wyróżnieniem w świecie współczesnej architektury, zwanym architektonicznym Noblem.
