Jest takie miejsce w Rzymie, które radykalnie odróżnia się od reszty miasta. Dzielnica EUR, wydaje się wręcz nierealna i przypomina scenografie z metafizycznych obrazów Giorgio de Chirico. Szerokie ulice, majestatyczne budynki, sekwencje arkadowych łuków zaskakują synergią, pozornie niemożliwych do połączenia, klasyki nowoczesności.
EUR to skrót od nazwy Esposizione Universale di Roma (Uniwersalna Wystawa Rzymska). Jej pierwotny projekt inspirowany był ideologią faszystowską i klasyczną urbanistyką rzymską, a także elementami włoskiego racjonalizmu, który odrzucał style historyczne. Zbudowana na początku XX wieku, według planów włoskiego dyktatora Benito Mussoliniego, była ucieleśnieniem idei nowego imperium włoskiego i nowej sztuki nowoczesnej opartej na faszyzmie.
Odwołanie do tradycji łączy się tu jednak z imperialnym pragnieniem nowoczesności. To dlatego styl EUR jest tak zjawiskowy. Czerpiąc z architektury klasycznej, korzystał jednocześnie z modernistycznej prostoty. Bezkompromisowo czyste linie, gładkie elewacje i niezakłócona geometria łuków do dziś uderzają nowoczesnością formy.
Dzielnica EUR. Rzym w nowym stylu
W 1937 r. Mussolini ogłosił rozpoczęcie budowy dzielnicy, a właściwie mini miasta. Zarządził przekształcenie 420 akrów niczyjej ziemi pięć mil od centrum Rzymu w pasmo nowych budynków i świeżo posadzonych drzew. Był to jeden z pomysłów na budowę Trzeciego Rzymu jako kolejnego etapu rozwoju miasta po starożytności i baroku.
Na start, w nowej dzielnicy miała odbyć się Wystawa Światowa, planowana na 1942 rok. Posłużyć miała jako platforma do manifestacji przepychu i potęgi politycznego imperium Mussoliniego. Plany pokrzyżowała wojna. Ze względu na nią, 14 metrów pod ziemią wybudowano nawet bunkier przeciwbombowy o powierzchni 475 m kw., aby móc kontynuować budowę niezależnie od działań wojennych. Jednak po straceniu Mussoliniego, wystawa nigdy się nie odbyła, a dzielnica została opuszczona w 1942 roku, czyli dokładnie wtedy, kiedy miała zostać otwarta.
W tym czasie powstały m.in. Palazzo dello Sport (Pałac Sportu) wybudowany z okazji Igrzysk Olimpijskich w 1960 roku oraz Piscina delle Rose (Basen Różany), odkryty basen olimpijski w parku otaczającym jezioro.
Kwadratowe Koloseum – siedziba Fendi
Symbolem dzielnicy jest Kwadratowe Koloseum, czyli Palazzo della Civiltà Italiana (Pałac Cywilizacji Włoskiej), dzieło tria architektów: Giovanniego Guerriniego, Ernesta Lapaduli i Maria Romano.
Inspiracji szukali oni w słynnym rzymskim Amfiteatrze Flawiuszy. Charakterystyczne łuki na elewacji ułożono według wzoru: sześć w pionie i dziewięć w poziomie, co odpowiada liczbie liter imienia i nazwiska Benita Mussoliniego. Na szczycie budynku przeczytać można motto na cześć włoskiej cywilizacji: „Naród poetów, artystów, bohaterów, świętych, myślicieli, uczonych, żeglarzy i wędrowców”.
28 posągów, każdy o wysokości 3 metrów, umieszczonych wokół budynku, reprezentuje dziedziny przemysłu i nauki: od architektów i archeologów po drukarzy i filozofów. Zewnętrzna kolumnada, która otacza każde piętro budynku, oferuje 360-stopniowy widok na centrum Rzymu, w tym na Bazylikę św. Piotra, przedmieścia i morze.
Inspirująca rzymska dzielnica EUR
Obok Kwadratowego Koloseum na uwagę zasługują także oparty na cienkich kolumnach Pałac Kongresów, Adalberta Libery, a także niemal całkowicie pozbawione okien – Muzeum Cywilizacji Rzymskiej. Ponadczasowy i spójny charakter neoklasycznej EUR dopełniają także obszerne tereny zieleni, fontanny i ogromne sztuczne jezioro w centrum założenia.
Federico Fellini zafascynowany magiczną atmosferą EUR, wybrał ją jako miejsce akcji dla abstrakcyjnych scenariuszy swoich filmów, takich jak „La Dolce Vita” (1960) i ‚Boccaccio ’70” (1962).
