Bajeczne kolory, projektancki bunt, zabawne formy i estetyka lat 80. – w tym krótkim opisie zawiera się esencja awangardowej, włoskiej grupy projektowej Memphis, założonej w 1981 roku w Mediolanie przez Ettore Sottsassa. Właśnie ruszyła platforma internetowa, na której buszować można w przepastnym archiwum i kupować ikoniczne produkty Memphis.
W 1980 roku Sottsass zorganizował spotkanie z projektantami m.in. z awangardowych grup Superstudio i Archizoom, aby w 1981 roku oficjalnie powołać do życia grupę Memphis. Nie bez znaczenia jest tu nazwa, która została zaczerpnięta z piosenki Boba Dylana „Stuck Inside of Mobile with the Memphis Blues Again” umilającej wieczór podczas pamiętnego spotkania. Słowo Memphis ma również wymiar symboliczny: można odnieść je do nazwy miasta będącego centrum kultury Egiptu oraz do miejsca narodzin Elvisa Presleya. Ta różnorodność znaczeń i ich swoisty sarkazm pasowały do założeń poczynionych co do działalności grupy.
Projektanci Memphis zakwestionowali główną zasadę modernizmu, mówiącą, że forma ma być podporządkowana funkcji. Za swój punkt odniesienia przyjęli Art Deco i Pop Art, ze szczególnym uwzględnieniem kiczu i futuryzmu. Liczyła się indywidualność, humor i charakter, a wszystko to w opozycji tego, co uznawało się za „dobry design”. Projektowano głównie meble, ceramikę, tkaniny z wykorzystaniem tworzyw sztucznych i laminatów. Żywe, jaskrawe kolory, niemalże komiksowe albo kojarzące się z kreskówkami graficzne wzory, kontrasty oraz nieoczywiste bryły. Jednym z ulubionych materiałów Memphis Group było barwne lastryko. W 1981 roku debiutancka kolekcja wywołała poruszenia na mediolańskich targach Salone del Mobile, a z czasem projekty grupy zyskały miano ikon modernizmu. Ettore Sottsass wymyślił wzór Squiggles nazywany również Bacterio, złożony z krótkich linii, zakręconych w nieregularny sposób. Stał się on najbardziej rozpoznawalnym printem stylu i był powszechnie wykorzystywany na tkaninach, ścianach i frontach meblowych.
Z Memphis związanych było wielu awangardowych projektantów, jak Alessandro Mendini, Michele de Lucchi, Javier Mariscal i Marco Zanini. Dołączył do nich także Japończyk Masanori Umeda, który poznał Sotsassa w trakcie ich pracy dla marki Olivetti. Z okresu współpracy Umedy z Memphis pochodzą jedne z jego najgłośniejszych projektów: przywodzące na myśl ring bokserski łóżko Tawaraya (1981) i Ginza (1982) – regał w kształcie robota, a także liczne przedmioty z ceramiki, m.in. wazon Orinoco i misa Parana (1983). Wśród najbardziej charakterystycznych przedmiotów grupy Memphis wymienić też należy szafkę D’Antibes, lampę Treetops, regał na książki Carlton i lampę Thaiti. Wielbicielem Memphis i kolekcjonerem rzeczy w tym stylu był Dawid Bowie, którego kolekcja składająca się z ponad 400 rzeczy została sprzedana w 2016 roku za 1,4 mln funtów. Fanem Grupy był również słynny projektant Karl Lagerfeld, pod wpływem Memphis powstały też kolekcje Christiana Diora (haute couture jesień/zima 2011/12), czy Missoni (zima 2015).
Jako ruch kulturalny Memphis nadal wywiera ogromny wpływ na zbiorową wyobraźnię, od mody po przemysł filmowy i telewizyjny. Wyzwalający duch Memphis jest źródłem inspiracji, pobudzając do refleksji nad koncepcją projektowania, granicami i możliwościami estetycznymi, funkcją społeczną i komunikacyjną, a także nad aspektem twórczym i produkcyjnym.
Więcej na: www.memphis-milano.com
Ettore Sottsass i Memphis
Ettore Sottsass (1917- 2007) – jeden z najbardziej znaczących i nowatorskich włoskich projektantów XX wieku. Urodził się w Austrii, jego ojciec był architektem. Rodzina przeprowadziła się do Mediolanu, a następnie do Turynu, gdzie Ettore uzyskał dyplom architekta na Politechnice. Jako członek włoskiej armii Sottsass spędził większość II wojny światowej w jugosłowiańskim obozie koncentracyjnym. Po wojnie wrócił do Mediolanu i otworzył swoje pierwsze studio w 1947 roku. Podobnie jak większość włoskich projektantów w tamtych latach, skupił się na działaniach wspierających powojenną odbudowę, w tym na projektach wystaw. Sottsass projektował też meble biurowe i ceramikę, inspirując się przedmiotami, które oglądał w czasie swoich podróży po Dalekim Wschodzie. W 1980 roku Sottsass założył również studio Sottsass Associati, przez które przeszło wielu młodych, utalentowanych projektantów. Studio zajęło się głównie architekturą, a także projektowaniem wnętrz (salony sprzedaży, wystawy), mebli, elektroniki i sprzętu AGD dla marek takich jak Esprit, Alessi i Knoll. W 1981 roku wraz z kilkoma projektantami założył grupę Memphis, która zadebiutowała kolekcją 40 przedmiotów. Złożyły się na nią meble, ceramika, przedmioty ze szkła, oświetlenie i tkaniny.
