Historia designu jak na dłoni

Zapewne nie raz zadajecie sobie pytanie, kiedy narodziło się wzornictwo. Wiele wskazuje, że był to ten moment, gdy w prehistorycznych czasach ulepiono pierwsze naczynie. Ale nie obawiajcie się – autorka najnowszej na rynku polskim publikacji o historii designu choć czuła na ten odległy historyczny barometr, inaczej rozkłada punkty ciężkości. Z korzyścią dla wszystkich i wszystkiego.

Oczywiście zawsze ważne są definicje, metodologie czy strategie poznawcze. Ten obszar najczęściej pozostawiamy naukowcom i tysiącom zapisanych przez nich stron. Penny Sparke, znakomita historyk, wykładowczyni i kurator jest jednak świadoma, że czytelnika jej książki zainteresuje przede wszystkim opowieść i sposób narracji. Dlatego jej „Design – historia wzornictwa” czyta się bez kompleksów i bez potrzeby obcowania z dodatkowymi słownikami w rękach.

Zamiast niekończących się wyliczanek z nazwiskami czy sznureczków z dat zaproponowała czytelnikowi intrygującą podróż po meandrach wzornictwa, wyjaśniając zjawiska krok po kroku. Nic nie bierze się znikąd i nie dzieje się bez przyczyny – ta banalna prawda znakomicie pasuje do jej opowieści o designie. Autorka zdecydowała się poruszać po pięciu obszarach wzornictwa, które jednak potraktowała nowocześnie, punktem wyjścia stał się moment, w którym zaczęto odróżniać projektowanie od „wytwarzania”.

I wraz z autorką podróż rozpoczynamy w chwili, gdy uprzemysłowienie staje się naszą codziennością, następnie zanurzamy się w modernizm i wszystkie wartości, jakie dał nam Bauhaus, później mierzymy się z trudami czasów wojny, by następnie przemieścić się do czasów powojennych i dotrzeć do związanych z nimi poszukiwań materiałowych i ideowych. I tak przemierzamy historię ludzkich myśli i idei aż po najnowsze, kończące się na poprzedniej dekadzie doświadczenia projektowe.

Pasjonujące jest w tej lekturze nie tylko poruszanie się po designie w perspektywie dużych zagadnień. Autorka świadomie wychodząc od współczesnych osiągnięć potrafi odnieść je do wcześniejszych doświadczeń. Wzornictwo jest przecież we wszystkim i nie wymyślono go wczoraj.

I tak podbijająca obecnie studia projektowe technologia Rapid Prototyping byłaby niemożliwa, gdyby nie postać Josiaha Wedgwooda, XVIII-wiecznego przedsiębiorcy, który wykorzystywał wzornictwo by uatrakcyjnić swoją ceramikę, a jego produkty „odwzorowywały” np. antyczne przedmioty. A nawiązywania do wzorów to także coraz popularniejsza tendencja „powolnego prototypowania”, w której wykorzystuje się np. pracę pszczół. To tylko jeden z przykładów obrazujących „sieć wzornictwa”, jaką potrafi zrekonstruować autorka.

Książka Penny Sparke to kolejna niezwykle ważna publikacja na naszym rynku wydawniczym. Wnikliwy czytelnik zmierzy się nie tylko z intrygującą historią ale i ze swoimi oczekiwaniami względem wzornictwa, które przecież nie tylko służy wyrażaniu osobowości ale również (albo przede wszystkim) potrafi zmieniać jakość naszego życia. Na lepsze. Czego dobrym przykładem jest opowiedziana przez członkinię Royal College of Art.

Penny Sparke „Design – historia wzornictwa”. Wydawnictwo Arkady. Warszawa 2012. Cena: 79 zł.