Budowany od 1968 roku, położony nad Bugiem drewniany dom jest przestrzennym manifestem Formy Otwartej – idei, którą Oskar Hansen uczynił osią swojej twórczości architektonicznej, artystycznej i dydaktycznej. Od 2014 roku obiekt znajduje się pod opieką Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, a pod koniec 2017 roku stał się oddziałem Muzeum. Od 2018 roku Dom Hansenów jest zabytkiem wpisanym do rejestru zabytków województwa mazowieckiego.
Od maja 2014 r. dom Hansenów należy też do Iconic Houses Network. Jest udostępniany do zwiedzania, odbywają się w nim warsztaty rodzinne oraz zajęcia dla studentów szkół artystycznych.
Dom jest udostępniany do zwiedzania w małych grupach – maksymalnie 16-osobowych, przy czym ze względów konserwatorskich wewnątrz domu może przebywać jednocześnie nie więcej niż 9 osób. Szczegóły wycieczek: tutaj.
Drewniany dom położony nad Bugiem należał do małżeństwa architektów Zofii i Oskara Hansenów, którzy rozpoczęli jego budowę w 1968 roku. Jest uznawany za przestrzenny manifest Formy Otwartej – koncepcji, którą Oskar Hansen uczynił osią swojej twórczości architektonicznej, artystycznej i dydaktycznej. Budynek ma charakterystyczny plan, płynnie łączy wnętrze i zewnętrze, by umożliwiać łatwą adaptację do zmieniających się potrzeb użytkowników.
Architektura Formy Otwartej stanowi ramę dla życia i działa dopiero wówczas, gdy korzystają z niej ludzie. Dom zachęca do aktywnego odbioru przestrzeni, dlatego świetnie się sprawdzał jako miejsce plenerów Szkoły Architektury z Bergen, a ostatnio także Wydziału Wzornictwa warszawskiej ASP.
Dom jest jedną z niewielu prac Hansenów zrealizowanych zgodnie z ich życzeniem, bez ograniczeń narzucanych przez socjalistyczny przemysł budowlany. Czasoprzestrzenna architektura płynnie łącząca wnętrze i zewnętrze zawierała w sobie pierwiastek zmiany, łatwo adaptując się do zmieniających się potrzeb użytkowników. Budowana jako rama dla życia, ożywa wraz z obecnością ludzi. Szczególną atmosferę domu współtworzą ślady działalności i pasji jego mieszkańców – umieszczone wokół domu instrumenty dydaktyczne do nauki podstaw kompozycji; stalowa struktura z biennale w Wenecji z 1977 roku, po której pnie się winorośl i drewniany gołębnik, który, jak żartowała Zofia Hansen, był najdoskonalszym dziełem jej męża.
Od maja 2014 r. dom należy do Iconic Houses Network. Jest udostępniany do zwiedzania, odbywają się w nim warsztaty rodzinne oraz zajęcia dla studentów szkół artystycznych. Dom jest udostępniany do zwiedzania w małych grupach – maksymalnie 16-osobowych, przy czym ze względów konserwatorskich wewnątrz domu może przebywać jednocześnie nie więcej niż 9 osób.
Dom Zofii i Oskara Hansenów w Szuminie
Budowany od 1968 roku, położony nad Bugiem drewniany dom jest przestrzennym manifestem Formy Otwartej – idei, którą Oskar Hansen uczynił osią swojej twórczości architektonicznej, artystycznej i dydaktycznej. Od 2014 roku obiekt znajduje się pod opieką Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, a pod koniec 2017 roku stał się oddziałem Muzeum. Od 2018 roku Dom Hansenów jest zabytkiem wpisanym do rejestru zabytków województwa mazowieckiego.
Oskar Hansen (Helsinki, 1922 – Warszawa, 2005) – architekt, artysta, teoretyk i pedagog, współtwórca teorii Formy Otwartej, autor koncepcji Linearnego Systemu Ciągłego. Uczęszczał do Wyższej Szkoły Technicznej w Wilnie. Po wojnie studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem Romualda Gutta. W latach 1948-50 przebywał na stypendium w Paryżu, gdzie odbył praktyki w pracowniach Pierre’a Jeannereta i Fernanda Légera. Po kongresie CIAM w Bergamo w 1949 roku, gdzie wsławił się jako „polski student”, który odważył się publicznie skrytykować Le Corbusiera, został zaproszony do udziału w szkole letniej CIAM w Londynie. Po jej ukończeniu, mimo propozycji pracy u Ernesta Nathana Rogersa, wrócił do Polski.
Jeden z jego pierwszych projektów – przebudowa kina „Świat” na tymczasową siedzibę warszawskiego ratusza (proj. we współpracy z Lechosławem Rosińskim, 1952) – ze względu na niespełnianie wymogów doktryny socrealizmu zakończył się sądem koleżeńskim (tzw. Sąd pod Blachą) i groźbą utraty praw do wykonywania zawodu. W kolejnych latach Hansen skupił się na malarstwie, rzeźbie, projektowaniu wystaw i pawilonów na targi międzynarodowe – wystawiennictwo, nieobjęte doktryną socrealizmu, dawało wówczas większą swobodę twórczą. Pawilony w Izmirze (1955) i São Paulo (1959), realizowane we współpracy z Lechem Tomaszewskim, były okazją do testowania założeń Formy Otwartej – teorii, którą rozwijał wspólnie z żoną przez całe lata 50.
Teorię Formy Otwartej ogłosił w 1959 roku na kongresie CIAM w Otterlo, w tym samym roku tekst na jej temat ukazał się w „Przeglądzie Kulturalnym”.
Do teorii Formy Otwartej odnosił się we wszystkich realizowanych później projektach, w różnej skali: w tzw. makroskali w koncepcji Linearnego Systemu Ciągłego, nowego systemu osiedleńczego zakładającego budowę linearnych pasm mieszkaniowych rozciągających się od morza do Tatr; w tzw. mezoskali w projektach osiedli im. Juliusza Słowackiego w Lublinie (proj. 1961, real. 1963-66) i Przyczółek Grochowski w Warszawie (proj. 1963, real. 1968-73); i w tzw. mikroskali w projektach mieszkania własnego przy ul. Sędziowskiej w Warszawie (1955), domu letniego w Szuminie (1969-70) oraz wystaw i pawilonów wystawowych. Większość projektów realizował w zespołach, współpracując m.in. z Jerzym Jarnuszkiewiczem, Lechem Tomaszewskim, Stanisławem Zamecznikiem; współautorką wielu projektów była jego żona, Zofia Garlińska-Hansen. Równolegle do działalności projektowej, od 1952 do 1983 roku wykładał na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, szerząc założenia teorii Formy Otwartej wśród swoich studentów.
Zofia Garlińska-Hansen (Kałuszyn k. Mińska Maz., 1924 – Warszawa, 2013) – architektka, współtwórczyni teorii Formy Otwartej. Ukończyła Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie studiowała m.in. pod kierunkiem Romualda Gutta. Pracowała w Biurze Odbudowy Stolicy i Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej w zespole Zasława Malickiego. W ramach pracy w WSM, wspólnie z mężem Oskarem Hansenem, zaprojektowała dwa bloki na osiedlu WSM Rakowiec w Warszawie (1958) – jedne z pierwszych realizacji założeń teorii Formy Otwartej. Współautorka projektów osiedli im. Juliusza Słowackiego w Lublinie (proj. 1961, real. 1963-66) i Przyczółek Grochowski w Warszawie (proj. 1963, real. 1968-73), domu letniego w Szuminie (1969-70), członkini zespołu projektującego pomnik „Droga” na międzynarodowy konkurs na pomnik ofiar obozu Auschwitz-Birkenau (1958).
