Na Cytadeli Warszawskiej powstaje jeden z największych i najnowocześniejszych kompleksów muzealnych w Europie obejmujący spektakularne założenia Muzeum Wojska Polskiego i Muzeum Historii Polski. Razem z parkiem położonym na terenie dawnych fortyfikacji stworzą Cytadelę Muzeów – miejsce kultury, pamięci i rekreacji. Za projekt odpowiada pracownia WXCA.
Chociaż założenie jest w trakcie realizacji i częściowo stanowi jeszcze plac budowy, już dziś robi ogromne wrażenie. Rozmach inwestycji dotyczy nie tylko skali – monumentalne bryły architektoniczne są dopracowane w każdym detalu i prezentują niezwykłe bogactwo materiałów, ale przede wszystkim są wynikiem ultranowoczesnego myślenia o przestrzeniach muzealnych.
W czasach kultury obrazkowej muzeum musi tworzyć atrakcyjną przestrzeń, wpisaną w tkankę miasta, w której jest miejsce nie tylko na ekspozycję, ale też na odpoczynek, przerwę i kojącą zieleń za oknem. I taki właśnie jest projekt WXCA.
Pierwszy z ukończonych budynków – gmach południowy Muzeum Wojska Polskiego już został otwarty. Znajduje się tu przestrzeń dla wystawy stałej, wystaw czasowych oraz wydarzeń kulturalnych. Wraz z realizowanym w II etapie gmachem północnym, staną się centralnymi elementami kompleksu muzealnego.
Muzeum Wojska Polskiego, dekretem marszałka Józefa Piłsudskiego powołano do istnienia w 1920 roku. Instytucja nigdy jednak nie miała własnej siedziby, w której mogłaby prezentować kolekcję wynoszącą obecnie ponad 300 tysięcy eksponatów. Po 100 latach istnienia, muzeum zaprasza publiczność do nowoczesnej siedziby, w której znajdzie się m.in. wystawa stała przedstawiająca dzieje oręża polskiego.
Cytadela Warszawska zmienia się z rozmachem
W 2009 roku pracownia WXCA wygrała międzynarodowy konkurs architektoniczno-urbanistyczny na nową siedzibę Muzeum Wojska Polskiego na Cytadeli Warszawskiej. Koncepcja architektów WXCA, sięgnęła do historii tego miejsca sprzed powstania fortyfikacji. Autorzy zaproponowali układ urbanistyczny odnoszący się do XVIII-wiecznej kompozycji przestrzennej koszar Gwardii Pieszej Koronnej, a także położonego centralnie placu. Po jego obu stronach znajdą się gmachy północny i południowy Muzeum Wojska Polskiego oraz siedziba Muzeum Historii Polski. Powstałe na podstawie koncepcji konkursowej reprezentacyjne założenie, razem z dotychczas mieszczącymi się na terenie zabytkowej twierdzy Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej i Muzeum Katyńskim, stworzą jeden z największych i najnowocześniejszych kompleksów muzealnych w Europie.
Otwarty, przyjazny i zapraszający warszawiaków do codziennej aktywności. Razem z XIX-wieczną fortyfikacją zostanie tu udostępniony rozległy teren zielony o powierzchni ponad 30 ha, który do tej pory pozostawał niedostępny za ceglanym murem Cytadeli.
– Nowe budynki Muzeum Wojska Polskiego stoją na fundamentach koszarów Gwardii Pieszej Koronnej z czasów Stanisława Augusta. Odtworzyliśmy historyczny układ XVIII-wiecznych koszar, bo chcieliśmy „odczarować” miejsce, kojarzone ze złą historią i carskim więzieniem, które znajdowało się tu po upadku powstania listopadowego. Na podstawie dawnych fundamentów odtworzyliśmy przestrzeń placu i umieściliśmy pod nim parking na 600 samochodów – tłumaczy Marta Sękulska-Wrońska.
Militarne odniesienia
Projekt Muzeum Wojska Polskiego przywołuje motywy symboliki militarnej, które wyrażono poprzez formę geometrycznych, zdyscyplinowanych brył oraz ich zwartej organizacji z dwóch stron placu Gwardii Pieszej Koronnej. Architekci postawili na barwiony beton architektoniczny, odnoszący się do ceglanych murów Cytadeli Warszawskiej. Monumentalność bryły przełamuje specjalnie opracowany wzór – szewron, odciśnięty na płaszczyźnie masywnych bloków. W zamyśle ma nienachalnie kojarzyć się z motywami wojskowymi, tworząc powierzchnię dla rzeźbiarskiej gry światła i cienia, zmieniającej się wraz z porą dnia. Rozmiar pojedynczego modułu ornamentu architekci WXCA zaprojektowali w nawiązaniu do skali ludzkiej ręki, co przekłada się na stopniowanie doświadczenia estetycznego – wraz ze zbliżaniem się do monumentalnej, rygorystycznej bryły na pierwszy plan wychodzi detal fasady.
Trzy największe poświęcono historii Oręża Polskiego, od początków polskiej państwowości aż po zakończenie II Wojny Światowej. Czwarta sala pomieści kolekcję broni orientalnej. Sercem muzeum jest Sala Wystaw Czasowych, przestrzeń niecodziennych wydarzeń i okolicznościowych ekspozycji. Powierzchnię niemal 6 tys. m kw. przestrzeni ekspozycyjnej uzupełnią trzy bloki: usługowo-biurowy z częścią administracyjną, audiowizualny z salą na 100 osób oraz magazynowo-techniczny.
Muzeum Wojska Polskiego w parku muzeów
– Pomiędzy bryłami bloków funkcjonalnych znajdują się szklane fasady, dzięki którym zaciera się granica między wnętrzem a zewnętrzem. Muzeum koresponduje z parkiem także na inne sposoby, wśród terenów zielonych znajdą się miejsca ekspozycji plenerowych, a niektóre z zabytkowych obiektów Cytadeli Warszawskiej zostaną dostosowane do funkcji usługowych. Struktury architektoniczne całego założenia i przestrzeń parku potraktowaliśmy jako nierozerwalną całość. To właśnie rozumiemy poprzez termin „park muzeów”, który przekracza tradycyjne myślenie o przestrzeni muzealnej – zapowiada architekt Paweł Wolanin z pracowni WXCA.
W ramach pierwszego etapu prac razem z gmachem południowym Muzeum Wojska Polskiego zrealizowany został też miejski plac z podziemnym parkingiem oraz nowa brama wjazdowa od strony Wisłostrady. Wkrótce powstanie też kładka łącząca teren Cytadeli z aleją Wojska Polskiego i Żoliborzem. W późniejszych etapach zaplanowano realizację gmachu północnego, zadaszenie ekspozycji plenerowej oraz renowację zabytkowych elementów fortyfikacji.
WXCA
Założona w 2007 roku przez absolwentów Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej: Szczepana Wrońskiego i Wojciecha Condera pracownia architektoniczna specjalizuje się w opracowywaniu koncepcji i realizacji złożonych projektów zarówno publicznych, jak i komercyjnych; wymagających głębokiej refleksji nad specyfiką miejsca, wielofunkcyjnością planowanego obiektu oraz doskonałego wyczucia kontekstu.
Obecnie prace 60-osobowego zespołu nadzoruje trio architektów: Szczepan Wroński, Marta Sękulska-Wrońska oraz Paweł Grodzicki. Architekci tylko w ostatnich latach wygrali konkursy m.in. na projekt Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej w Lublinie, Muzeum Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu, Teatru Miejskiego im. Witolda Gombrowicza w Gdyni, Pawilonu Polski na EXPO 2020 w Dubaju oraz Rewitalizacji parku Pole Mokotowskie w Warszawie.
Zaprojektowane przez WXCA Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry czy Europejskie Centrum Edukacji Geologicznej w Chęcinach (ECEG), otrzymały nominacje do nagrody Miesa van der Rohe i zostały docenione jako najlepsze obiekty użyteczności publicznej (nagroda European Property Awards). ECEG zdobył również tytuł „Najlepszego obiektu projektowanego dla klimatu” w konkursie Życie w Architekturze.
Nad projektem Muzeum Wojska Polskiego pracował zespół WXCA w składzie: Szczepan Wroński, Marta Sękulska Wrońska, Paweł Grodzicki, Krzysztof Budzisz, Paweł Wolanin, Krystian Tomczyk, Katarzyna Billik, Ewelina Szeląg, Anna Dobek, Kajetan Szostok, Małgorzata Gilarska, Michał Grabowski, Barbara Płonczyńska, Marcin Jurusik, Marcin Bieńka, Adrianna Nowak, Małgorzata Dębowska, Andrzej Bulanda.
