Podstawowe radości – Słońce. Przestrzeń. Zieleń. – to multidyscyplinarny projekt kreatywnego duetu Izabeli Sroki i Julii Cybis, tworzących studio Falbanka. Inspirowany twórczością Le Corbusiera, nawiązuje do jego unikalnych gobelinów, nazywanych przez architekta mobilnymi muralami.
Małe studio projektowe z Warszawy, założone w 2014 roku, działa na pograniczu projektowania graficznego, tkaniny i architektury. Od początku działalności studio Falbanka stara się sytuować swoją markę w tożsamości lokalnej. W swoich realizacjach nawiązuje do kultury materialnej z najbliższego otoczenia, w której projektantki są zakorzenione od urodzenia.
Ważnym punktem odniesienia jest też dla nich modernistyczna architektura międzywojnia, a także powojenna tkanina dekoracyjna. Od początku postawiły sobie za cel promowanie polskiej tradycji projektowej XX wieku, wpisując ją w szerszy kontekst kultury europejskiej, poprzez współpracę z partnerami z krajów naszego regionu, jak i Europy zachodniej. Swoje realizacje produkują wyłącznie w Polsce, w małych lub średniej wielkości zakładach rzemieślniczych. Od kilku lat współpracują też z zespołem kuratorskim Kolectiv Cité Radieuse z Francji, którego misją jest pokazywanie, w jaki sposób dziedzictwo modernistyczne, ze szczególnym uwzględnieniem architektury, rezonuje we współczesnym designie, sztukach wizualnych i rękodziele z Europy Środkowej.
Kilimy inspirowane architekturą
Projekt Les Joies Essentielles – Soleil. Espace. Verdure, czyli Podstawowe radości – Słońce. Przestrzeń. Zieleń jest owocem rezydencji w słynnej Jednostce Marsylskiej, na którą w 2021 roku studio Falbanka zostało zaproszone przez Kolectiv Cité Radieuse. Wyjazd odbył się dzięki wsparciu finansowemu w ramach programu iPortunus Creative Mobility ze środków Unii Europejskiej. Celem rezydencji było stworzenie koncepcji obiektu lub serii obiektów nawiązujących do architektury Jednostki Mieszkalnej, które na dalszym etapie zostały wyprototypowane i zaprezentowane szerokiej publiczności podczas obchodów przypadającego na 2022 rok 70-lecia powstania legendarnego budynku. W efekcie projektantki stworzyły cykl kilimów interpretujących elementy architektury oraz kolorystykę realizacji Le Corbusiera. Do współpracy zaprosiły tkaczki ze Spółdzielni „Koronka” Bobowa.
Eksperymentalna Jednostka Marsylska
Budynek powstał w latach 1947−1952 jako efekt wieloletnich eksperymentów Le Corbusiera nad istotą mieszkalnictwa dostosowanego do współczesnego życia. Założycielskie dzieło architektonicznego brutalizmu, zamówione przez rząd Marsylii początkowo było mocno krytykowane, Le Corbusierowi zarzucano, że obiekt oszpeci miasto. Monumentalny blok mieszkalny ma 137 m długości, 56 m wysokości i 18 pięter. Został zaprojektowany jako samowystarczalne osiedle dla około 1600 mieszkańców, którym oddano do użytku 337 dwukondygnacyjnych lokali w 23 różnych wariantach. Budynek na planie prostokąta tworzy zwartą bryłę wyniesioną na filarach, tzw. pilotis, zwężających się ku dołowi.
Le Corbusier wierzył, że wieżowiec jest rozwiązaniem dla mas, które zostały przesiedlone podczas II wojny światowej, i że wieżowiec może zostać wykorzystany do stworzenia przestronnych domów miejskich z takimi samymi udogodnieniami jak typowa ulica. Jednostka Marsylska stała się więc idealnym wcieleniem nowej definicji bloku mieszkalnego. Architekt nazwał budynek La Cité Radieuse, czyli „promiennym miastem” a także „maszyną do mieszkania”. Zaprojektowany jak samowystarczalny betonowy liniowiec oceaniczny posiada dwie ulice handlowe, hotel, a także obszerny taras na dachu. Architekt nazwał budynek La Cité Radieuse, czyli „promiennym miastem”, którego celem było „zapewnić ciszę i ochronę przed słońcem, przestrzeń i zieleń, mieszkanie, które będzie doskonałym miejscem do życia dla rodziny”
W przemówieniu do ministra Eugène’a Claudius-Petit w dniu przekazania projektu, Le Corbusier opisał budynek jako „pierwszy przejaw środowiska dostosowanego do współczesnego życia”. – Stworzony dla ludzi, jest wykonany na ludzką skalę. Ma w sobie solidność, która jest nieodłączna nowoczesnej technice i pokazuje nowy blask nagiego betonu – tłumaczył architekt.
Mobilne murale
Le Corbusier eksperymentował także z innymi mediami: malarstwem i rzeźbą i był zafascynowany sztuką gobelinu. Postrzegał tkaniny jako przedłużenie swojej artystycznej i architektonicznej ekspresji. Odkrył tkaninę artystyczną w 1936 roku, zachęcony przez Marie Cuttoli, pasjonatkę modernistycznych tkanin, która zamawiała u współczesnych malarzy dzieła sztuki, tkane następnie w jej fabryce w Aubusson. Odnalazł w nich formę ekspresji, która pozwoliła mu przenieść swoje obrazy na ściany projektowanych przez siebie budynków. Dla artysty tkane dzieła miały na celu coś więcej niż tylko dekorowanie elitarnych rezydencji. Definiował je za pomocą neologizmu „Muralnomad”, postrzegał bowiem tkaniny jako ruchome elementy nowoczesnych domów, które można „zdjąć ze ściany, zwinąć, włożyć pod pachę i powiesić gdzie indziej”.
– Le Corbusier był wizjonerem i autorem licznych innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie budownictwa, lecz także humanistą ceniącym tradycyjne rzemiosło i pracę ludzkich rąk. Podzielając jego poglądy na rękodzieło, nawiązałyśmy współpracę ze spółdzielnią tkacką „Koronka” Bobowa w Małopolsce, gdzie powstały zaprojektowane przez nas kilimy. Mamy nadzieję, że w ten sposób, chociaż w niewielkim stopniu, przyczynimy się do podtrzymania tego rzemiosła – mówią Iza Sroka i Julia Cybis.
