Co polskie opłatki mają wspólnego z designem? Na to pytanie odpowiada wystawa „Rituals/Rytuały” w Pawilonie Polskim na Expo 2020 w Dubaju. Jej kuratorki, Katarzyna Rzehak i Marta Niemywska-Grynasz, pokazały na niej pięć współczesnych opłatków zaprojektowanych przez najlepsze polskie studia projektowe.
Autorzy dostali briefy, takie same jak w przypadku, kiedy projektują produkt i mieli za zadanie według nich stworzyć projekt nowoczesnego opłatka. Każdy brief zawierał hasło – słowo, związane z życzeniami świątecznymi, a równocześnie nazywające najważniejsze wartości dla każdej kultury. W ten sposób powstało pięć nowych projektów opłatków, ilustrujących takie wartości jak: pokój, miłość, dobro, troskę o środowisko, szczęście i harmonię.
Poza pięcioma współczesnymi opłatkami wystawa pokazuje historię rytuału dzielenia się opłatkiem, jego tradycyjną ikonografię, sposób wypieku, a także wierzenia i przesądy z opłatkami związane. Sensację na wystawie budzą XIX-wieczne, autentyczne żeliwne szczypce do wypieku opłatków czy wizerunki trójwymiarowych „światów” – ozdób, jakie na wsiach tworzono z opłatków, sklejając je śliną.
Celem wystawy jest pokazanie unikatowego polskiego rytuału świątecznego, który, jak gest dzielenia się chlebem, jest zrozumiały we wszystkich kulturach świata. Równocześnie kuratorki chciały dodać do wielowiekowej tradycji nowe wizerunki opłatków, pokazując jak żywa i aktualna może być tradycja świąteczna.
„Rituals/Rytuały”, 18-28.12.2021. Organizatorzy: Instytut Adama Mickiewicza, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kuratorki: Katarzyna Rzehak, Marta Niemywska-Grynasz. Koordynatorzy: Anna Piekarska-Szczerba, Agata Opieka. Projekt i realizacja wystawy: Grynasz Studio
Expo 2020 w Dubaju
Wystawa światowa (Expo) to nazwa cyklicznych ekspozycji prezentujących dorobek kulturalny, naukowy i techniczny krajów i narodów świata. Jednostką organizacyjną Expo jest działające od 1928 roku Międzynarodowe Biuro Wystaw Światowych. Pierwsza wystawa odbyła się w 1751 w Londynie, natomiast dwie kolejne w 1798 i 1802 w Paryżu. Organizatorzy i uczestnicy kolejnych edycji prześcigają się nie tylko w zakresie skali wydarzenia, ale również prezentowanych innowacji. To właśnie z myślą o wystawie w 1889 roku zbudowano wieżę Eiffla. Tegoroczna edycja po raz pierwszy w historii odbyła się na Bliskim Wschodzie. Kolejne odbędą się w Buenos Aires (w 2023 roku) oraz w Osace (w 2025 roku).
