Każdego roku 10 grudnia, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla (1833-1896), podczas ceremonii w Ratuszu w Oslo wręczana jest Pokojowa Nagroda Nobla. Ten eklektyczny budynek nazywany przez Norwegów „brązowym serem” budzi skrajne emocje, lecz pozostaje ważnym elementem tożsamości miasta.
Ratusz w Oslo znajduje się w północnej części dzielnicy Pipervikan, na samym brzegu Oslofjord. To najdłuższa zatoka w południowo-wschodniej Norwegii, otwierająca się do cieśniny Skagerrak. Ze względu na swoje rozmiary jest doskonale widoczny z fiordu, także z pokładów statków zawijających do portu.
W 1916 roku, kiedy ogłoszono konkurs na projekt tego budynku, Oslo nosiło jeszcze nazwę Christiania, na cześć króla duńskiego Christiana IV. Ratusz miał stanąć w biednej nadmorskiej dzielnicy Pipervika, a projekt zakładał transformację dużego, zaniedbanego terenu w okolicach portu. Planowano tu reprezentacyjne gmachy i plac miejski. Budowa ratusza w Oslo ruszyła w 1931 roku i trwała do roku 1950 roku, z pauzą w czasie II wojny światowej.
Z kolei projekt urbanistyczny wokół założenia ukończono dopiero w latach 80. XX wieku, tworząc uporządkowaną przestrzeń publiczną. Autorami kompleksowego projektu zostali architekci Arnstein Arneberg i Magnus Poulsson.
Maksymalizm po norwesku
Prosta bryła od początku stanowiła mocną dominantę wobec niskiej XIX-wiecznej architektury, podkreślając powagę miejskiej instytucji. Zbudowane z czerwonej odkrytej cegły założenie ma wysokość 21 metrów i posiada dwie nierówne wieże; jedną o wysokości 63., a drugą 66 metrów.
Architekci połączyli narodowy romantyzm z ideami modernistycznymi, ich ambicją było stworzenie nowoczesnej budowli, która uchwyci historię i kulturę Norwegii. Ceglaną fasadę zdobią więc motywy historyczne. Zatrudniono ośmiu malarzy i 17 rzeźbiarzy, którzy większość prac ukończyli wraz z otwarciem hali w 1950 roku. Jedynie park rzeźby został ukończony dopiero w latach 60. XX wieku – sześć wolnostojących rzeźb autorstwa Per Palle Storma przed budynkiem przedstawia rzemieślników, którzy zbudowali budynek.
Kamienne rzeźby i płaskorzeźby masywnych postaci robotników ukazanych przy pracy rodzą skojarzenia z socrealizmem a intensywnie kolorowe, drewniane płaskorzeźby przedstawiające sceny z nordyckiej mitologii, dalekie są od klasycyzmu. Skojarzenia z antykiem przywołuje za to wykonany w stylu art déco portal z jasnego kamienia z pozłacaną płaskorzeźbą. Cegły użyte do budowy, też są nietypowe i układane w oryginalne wzory. Mają mniej więcej taką samą wielkość, jak cegły używane w średniowieczu. Budynek bywa zresztą nazywany, współczesną, świecką katedrą.
Ogromne sale obrad i ceremonii
Wręczenie Pokojowej Nagrody Nobla i inne ceremonie odbywają się w wielkiej Sali Centralnej. Zdobią ją malowidła ścienne Henrika Sørensensa i Alfa Rolfsena, powstałe w latach 1938-1950. Sala ma 31 metrów szerokości, 39 metrów długości i około 21 metrów wysokości. Podłoga i części ścian są wyłożone marmurem. Malowidła w żywych kolorach obrazują uproszczoną, romantyczną wersję norweskiej historii z okresu międzywojennego, a także czasów okupacji. Pokazują także wzrost aktywności handlowej w mieście, rozwój ruchu robotniczego, a także sylwetki monarchów i patrona miasta, św. Hallvarda.
Sala obrad Rady Miejskiej (Bystyresalen) jest półokrągła, pokryta dębem i gobelinami, z których najbardziej efektowny zaprojektowała Else Poulsson, siostrzenica architekta. Artystka miała nadzieję, że projekt, przedstawiający św. Hallvarda i siedem cnót, będzie przypominał politykom miasta o etyce i rozważnym podejmowaniu decyzji.
Kontrowersyjny Ratusz w Oslo
Kiedy budynek został oficjalnie otwarty 15 maja 1950 roku, w ramach obchodów 900-lecia miasta, jego styl (projektowany przecież w latach 30. XX w.) nie był już wówczas na czasie, a cegła wydawała się przestarzała, w porównaniu ze stalą i szkłem, które architekci uważali za nowoczesne.
Mimo że Ratusz w Oslo ma wielu przeciwników, zapoczątkował rozwój i pozytywną przemianę całej dzielnicy i jest dziś jednym z najbardziej charakterystycznych punktów w Oslo. W plebiscycie z 2005 roku mieszkańcy uznali go za najważniejszy, dwudziestowieczny budynek stolicy.
