Trudno o lepszy przykład brazylijskiego modernizmu. Lina Bo Bardi, urodzona we Włoszech brazylijska architektka ze swojego prywatnego domu uczyniła dzieło życia, a zarazem jedną z najsłynniejszych ikon brazylijskiej architektury. Oto Casa de Vidro!
Nazwa domu, w tłumaczeniu z portugalskiego oznacza Szklany Dom i odnosi się do przeszklonej konstrukcji budynku.
Aby być jak najbliżej przyrody wybrała jeden z najwyżej położonych punktów Morubi, dzielnicy São Paulo, który w 1951 roku wtapiał się jeszcze w gęstwinę lasu deszczowego.
Sama Lina do Brazylii przybyła niewiele wcześniej. Urodzona w 1914 roku w Rzymie architektka, dziennikarka i aktywistka po zakończeniu studiów w 1939 roku pracowała w Mediolanie u samego Gio Pontiego – aż do chwili, gdy w 1943 roku w wyniku bombardowań zniszczono jej studio.
Przez dłuższy czas realizowała później zlecenie dokumentacji wojennych zniszczeń na terenie kraju, aż do 1946 roku, kiedy to jej mąż, historyk sztuki Pietro Maria Bardi, otrzymał propozycję pracy dla Muzeum Sztuki w São Paulo. Do Brazylii wyjechali wspólnie – i zostali tam już na zawsze. W 1951 roku, tym samym, kiedy ukończyła budowę domu, architektka oficjalnie otrzymała brazylijskie obywatelstwo.
Tropikalna ikona
Na czym polega fenomen Szklanego Domu? Betonowo-szklana bryła wsparta jest na wąskich (17 cm średnicy) podporach – będących ukłonem w stronę nowoczesnej architektury. Surową formę łagodzi swobodnie przejmująca przestrzeń tropikalna zieleń – z czasem dom wtopił się w roślinność do tego stopnia, że stalowe kolumny trudno odróżnić od pni drzew.
Bezkompromisowy wizerunek łagodzą także ręcznie układane kamienne ścieżki w ogrodzie i imponujące zbiory literatury wewnątrz domu. Intryguje drobna niebieska mozaika na posadzkach oraz liczne dzieła sztuki sprawiające, że posiadłość przypominała oddział Muzeum Sztuki. Architektka znana była z zamiłowania do lokalnego rzemiosła i tradycji, które chętnie przemycała do swojego domu.
Oprócz projektu Casa do Vidro, do znaczących osiągnięć w jej karierze należą również projekty domów prywatnych takich jak dom Valerii Piacentii Cirell, ale także budynków użyteczności publicznych np. Teatro Oficina w São Paulo, centrum SESC Pompéia czy w Muzeum Sztuki w São Paulo.
Mimo upływającego czasu pamięć o wielkich dziełach Liny wciąż mocno wybrzmiewa w świadomości współczesnych projektantów. W 2021 roku podczas 17. Biennale Architektury w Wenecji pośmiertnie przyznano jej Złotego Lwa za całokształt twórczości. – Jej kariera jako projektantki, redaktorki, kuratorki i aktywistki przypomina nam o roli architekta jako koordynatora i, co ważne, twórcy zbiorowych wizji – mówił wówczas Hashim Sarkis, kurator Biennale. – Lina Bo Bardi uosabia również wytrwałość architekta w trudnych czasach, niezależnie od tego, czy charakteryzują się one wojnami, konfliktami politycznymi czy imigracją oraz zdolność do zachowania kreatywności i optymizmu w każdych okolicznościach.
