Ondrej Chybík w 2019 roku został laureatem nagrody „Europe 40 Under 40” wyróżniającej młodych europejskich architektów. Współtworzy studio Chybik + Kristof Architects & Urban Designers, które zatrudnia ponad 50 osób w trzech czeskich miastach. Jego projekty to głównie budynki użyteczności publicznej, w których ważną rolę odgrywa inkluzyjność i redefinicja funkcji.
Z architektem rozmawiamy w Warszawie podczas jego wizyty na ULI Poland Annual Conference 2022, konferencji poświęconej promowaniu odpowiedzialnemu zagospodarowaniu terenów oraz tworzeniu i wspieraniu społeczności na całym świecie.
Jak powstała pracownia Chybik+Kristof?
Oboje z Michalem Kristofem studiowaliśmy architekturę w Brnie w Czechach. Na współpracę zdecydowaliśmy się jednak podczas pogawędki w barze podczas Biennale w Wenecji. Postanowiliśmy połączyć siły i wspólnie przygotować projekt do konkursu, którego ostatecznie nie wygraliśmy. Mimo to zorientowaliśmy się, że dobrze się uzupełniamy, a spojrzenie na sprawy z innej perspektywy jest bezcenne.
Czym jest dla Ciebie architektura?
Architektura to przede wszystkim odpowiedzialność. Raz zaprojektowana może wpływać na doświadczenia wielu osób przez długi czas. Przyjmujemy to z entuzjazmem i staramy się, aby projektowane przez nas przestrzenie inspirowały innych.
Jak określiłbyś wasze priorytety w projektowaniu.
W naszej pracy uwzględniamy lokalną historię i specyfikę miejsca, starając się jednocześnie tworzyć pomosty między przestrzenią prywatną i publiczną, dążąc do tego, aby nasza praca wykraczała poza pokolenia i sfery społeczne. Zrozumienie środowiska i historii lokalizacji każdego projektu, a także potrzeb każdego klienta. Szukanie nowych sposobów materializacji jego potrzeb i pragnień. Każdy projekt rozpoczynamy od dogłębnej analizy kontekstu architektonicznego, geograficznego i kulturowego, w którym projekt się znajduje, uważam, że ten etap jest niezbędny do zrozumienia wymagań projektu.
Macie biura w Pradze, Brnie i Bratysławie. Jak kontekst tych miejsc wpływa na waszą pracę?
Te trzy lokalizacje są tak naprawdę częścią podobnej kultury, której granice wielokrotnie się zmieniały. Miasta mają więc dość podobny charakter. Nasze projekty są w wielu przypadkach zbudowane są właśnie na mieszance cech miejskich i łączymy stare i nowe. Jesteśmy wdzięczni, że możemy pracować w miejscach pełnych inspiracji: od modernistycznej willi Tugendhatów, przez barokowe pałace, czy gotyckie katedry. Nasze projekty wpisują się również w prowincjonalny krajobraz jak na przykład winiarnia Lahofer, w czeskim Znojmie, regionie słynącym z produkcji wina.
A co z odpowiedzialnością ekologiczną?
Aspekty ekologiczne nabierają coraz większego znaczenia. Architekci muszą brać pod uwagę materiały wielokrotnego użytku i rozwiązania przyjazne dla środowiska. Ale to nie wszystko. Uważam, że współczesna architektura powinna przekształcać i adaptować istniejące obiekty, a nie tylko burzyć i budować nowe. Musimy nauczyć się, jak efektywniej wykorzystywać istniejące obiekty. Na całym świecie czeka wiele miejsc, które wymagają uzdrowienia przez architektów i urbanistów. Umiejętność odnawiania, ponownego wykorzystania, adaptacji to przyszłość architektury.
Ukończony w 2019 roku Lahofer Winery – Dom Wina to projekt, który jak w soczewce pokazuje wasze podejście do funkcji i autorską koncepcję renowacji.
To prawda. Winiarnia mieści się w przebudowanym XIX-wiecznym browarze i przylegającej do niego przestrzeni technicznej dodanej do struktury w latach 70. Łącząc dwie przestrzenie z odrębnym dziedzictwem, przyjęliśmy odrębne koncepcje renowacji dla każdej z nich. Odpowiedzieliśmy w ten sposób na strukturalną przeszłość i funkcję każdego budynku, jednocześnie rezygnując z konwencjonalnej renowacji. Dawna hala browaru z XIX wieku została odrestaurowana w klasyczny sposób, stając się salą degustacyjną, w której odwiedzający zapoznają się z bogatą historią winiarską regionu Moraw. Mały sześcian dawnej hali technicznej otrzymał za to wyrazistą, zabawną wstawkę, która na nowo definiuje jego wnętrze.
Przewidzieliście tu także obszerne miejsce na imprezy towarzyskie i koncerty.
Tak, w większości naszych projektów jest przestrzeń przeznaczona na wydarzenia i interakcje społeczne, nawet jeśli budynek nie jest tworzony jedynie w tym celu. Okazało się, że okoliczni mieszkańcy chętnie korzystają z tej funkcji, odbywają się tam koncerty. Podobnie Jihlava Multipurpose Arena został zaprojektowany jako wszechstronny kompleks, którego różne funkcje znajdują odzwierciedlenie w strukturze technicznej, architekturze krajobrazu i estetyce budynków. Arena jest czymś więcej niż centrum sportowym i imprezowym, jest kampusem społecznym miasta. Naszą ulubioną częścią pracy nad tym zadaniem była integracja wielu celów, wzięliśmy pod uwagę różnych odbiorców i wszystkie pokolenia oraz zachęcić ich do interakcji.
Przebudowa Centralnego Terminalu Autobusowego Zvonařka w Brnie w Czechach to także projekt użyteczności publicznej.
Zainicjowana przez nas w 2011 r. i zakończona w grudniu 2020 r., rekonstrukcja polegała na zachowaniu istniejącej struktury chronionej jako brutalistyczne dziedzictwo, jednocześnie odpowiadając na potrzebę ponownego przemyślenia zaniedbanej przestrzeni publicznej w funkcjonalną całość dostosowaną do zmieniających się potrzeb społecznych.
Przestrzeń publiczna to wasz konik?
Kontynuujemy projekt badawczy Out-Habit, który zaprezentowaliśmy na Biennale Architektury w Tbilisi 2020. To dialog między architektami a prawdziwymi mieszkańcami przestrzeni publicznej: bezdomnymi. Intencją jest włączenie w obszar myślenia o architekturze i urbanistyce doświadczenia, które normalnie nigdy nie jest brane pod uwagę. Takie ujęcie pomaga przeformułować pogląd na to, czym tak naprawdę jest przestrzeń publiczna i jak może działać.
Jeden z projektów Waszej pracowni, showroom meblowy, ma elewację wykonaną z krzeseł. Skąd ten pomysł?
Wyszliśmy od potrzeby znalezienia efektywnego ekonomicznie nowego oblicza salonu meblowego. Porównując rozwiązania systemowe dla elewacji, stwierdziliśmy, że najbardziej przystępny projekt był cały czas dostępny: krzesło klienta, zwielokrotnione na całej elewacji, służy teraz jako nowa powłoka chroniąca przed deszczem i słońcem.
W jaką stronę chcecie się rozwijać?
Teraz, w czasach kryzysu, mamy okazję zastanowić się, czego chcemy i przemyśleć na jakich rynkach moglibyśmy dalej się rozwijać. Aktywnie przygotowujemy strategię, jak rozszerzyć naszą działalność za granicę. Jest to dla nas skok w nieznane, ale zdecydowanie nie możemy się doczekać tej perspektywy oraz poszerzenia horyzontu.
Ondrej Chybík
Urodził się w 1985 roku w Brnie w Republice Czeskiej. Studiował architekturę i urbanistykę na Politechnice w Brnie, na TU Graz w Austrii oraz na ETH Zurich w Szwajcarii. W 2010 roku z Michalem Kristofem założył pracownię architektoniczno-urbanistyczną Chybik + Kroistof. Działając z ponad 50 międzynarodowymi członkami zespołu i biurami w Pradze, Brnie i Bratysławie, praktyka ma na celu tworzenie pomostów między przestrzenią prywatną i publiczną, wykraczając poza pokolenia i sfery społeczne. Pracownia została nagrodzona wieloma nagrodami, w tym nagrodą Vanguard Award 2019 przyznaną przez Architectural Record. W 2019 roku Ondrej Chybík został laureatem nagrody Europe 40 Under 40®.
